نیلوفر، نماد الهه بانوی آب و باروری است

 

 

الهام لایقی- چندی پیش نمایشگاهی در نگارخانه جهان مرکز هنر پژوهی نقش جهان افتتاح شد که حاصل چند سال کار و تلاش هنرمندی فرهیخته «سیدمرتضی مرتضوی خراسانی» بود. نمایشگاهی که به دلیل سبک جدیدش بسیار مورد اقبال قرار گرفت. در این نمایشگاه آثار هندسی نگاره‌های نیلوفر، از تلفیق هنر بافت، رسم و گرافیک به چشم می‌خورد.

گفتگو با سید‌مرتضی مرتضوی‌خراسانی درباره نمایشگاه هندسی نگاره‌های «نیلوفر»ش از تابلویی که نمایشگاه به نامش است، آغاز می‌شود، نیلوفر...

این هنرمند، از ایده شکل‌گیری و تلفیق سبک کرافیک و رسم در آثارش می‌گوید. با هم این گفتگو را می‌خوانیم:

_چرا نیلوفر؟ ایده طراحی و اجرای این سبک از گرافیک چطور به ذهنتان رسید؟

تابلوی نیلوفر که پیشانی نوشت این نمایشگاه است به نام گل نیلوفر است که متعلق به الهه بانوی آب و باروری است. در ایران باستان آنقدر برای این الهه قدر و منزلت قایل بودند که دور تا دور مقبره‌اش با رنگ فیروزه گل نیلوفر حجاری شده است و بعدتر این گل در تمام تخت جمشید پخش می‌شود و حتی در طاق‌بستان هم این گل را مشاهده می‌کنیم. نیلوفر به عنوان گلی پاک شناخته شده و در ایران باستان نماد صلح و دوستی بوده است. پادشاهان ایران باستان این گل را در دست می‌گرفتند تا نشان دهند که می‌خواهند با تمام دنیا دوست باشند.

_ چقدر به سبک و المان‌های سنتی در این نمایشگاه اهمیت داده‌اید؟

در حقیقت مبحث اصلی که در ذهن داشتم مربوط به میراث فرهنگی کشورمان می‌شود. ما باید این میراث را به هر شکلی که شده زنده نگه داریم. هر کس با هر هنر، سبک هنری و بضاعتی که دارد می‌بایست به معرفی فرهنگ و هنر خود بپردازد. در این نمایشگاه سعی شده نمونه‌هایی از آثار معماری مانند سقف‌های مقرنس شهر‌های کویری ایران یا دیگر زمینه‌های هنرهای سنتی مانند، حجاری، مینا کاری، قلم زنی، نقاشی ایرانی و ... استفاده شود.

_ایده این سبک بدیع و نوی خلق اثر هنری از کجا به ذهنتان رسید؟

من عاشق گرافیک بوده و هستم. عاشق به معنای واقعی کلمه، کار من اجرای پروژه‌های فنی و پالایشگاه‌ها بوده است. به راحتی می‌توانم زمینی که قرار است در آن پالایشگاه ایجاد شود را با تمام امکاناتش تصور و تجسم کنم و حتی در یونیت‌های آن حرکت کنم. این قدرت تجسم را از زمان در دبیرستان داشتم و اولین‌بار در سال سوم دبیرستان بودم که ایده این کار به ذهنم رسید و آن را اجرا کردم؛ یعنی حدود 45 سال است که این تجسم را انجام می‌دهم. در دوره دانشگاه نیز به دلیل علاقه وافری که به مباحث گرافیکی داشتم تمامی دروس را به خوبی پشت سر می‌گذاشتم. پس از آنکه در شرکت نفت مشغول به کار شدم درباره سرفصل‌های انرژی کار کردم باز هم این خطوط گرافیکی را در پس ذهن خود همراه داشتم و بعد از بازنشستگی سعی کرده‌ام این نقوش گرافیکی را به این سبکی تازه ارائه کنم.

_مواد اصلی کارتان چیست؟باسوزن و نخ کار شده؟؟

با نخ پلی استر پایین و ساپورت‌های مختلف کار می‌شود که ساپورت‌هایش بسته به کششی که در نخ ها بر اساس طرح به وجود می‌آید، متفاوت است.

_نخ معمولی یا نخ خاصی به کار بردید؟

نخ معمولی، نخی که حدود 20 درصد پلی استر داشته باشد، وقتی پلی ستر نخ زیاد باشد دیگر تحت اختیار شما نیست. نخی که پلی استر آن کم باشد به اختیار دست من فرم می‌گیرد.

_با توجه به بدیع و خاص بودن این هنر تا به حال استادی در این زمینه نداشته‌اید؟

نه من روی طرح‌های خودم خیلی فکر می‌‌کنم. در بعضی موارد از طرح‌های میراث فرهنگی الهام می‌گیرم وقتی طرحی را شروع می‌کنم تا 80 درصد کار در ذهنم طراحی شده است، 20 درصد بقیه در حین کار بدست می‌آید و کاملا ذوقی است. اصل تلفیق رنگ‌هاست که کار را فو‌ق‌العاده نشان می‌دهد.

_بستر کار شما چیست؟

طرح هایم را روی پی وی سی اجرایی می‌کنم تا بتوانیم از پشت آن نور در بیاوریم. ولی قالب‌های آن متفاوت است، از ام دی اف و چوب و... برای اجرای کار استفاده می‌کنم.

_در کارهایتان سعی در نمایش چه طرح و مفهومی دارید؟

بیشتر سعی من در نمایش اتحاد و گرایش به یک نقطه است، رفتن به سوی وحدت و رفتن به سوی یک نقطه الهی، در یکی از آثارم به نام«اوج» این حرکت انسان به سوی آسمان کاملا قابل دیدن است. ما همه چیز را در آسمان به عنوان معبود می‌بینیم.

_بیشتر کارهای این نمایشگاه قرینه‌اند، ولی در میان قرینه‌ها تعدادی غیر قرینه هم به چشم می‌خورد، غیر قرینه‌ها را چطور در می‌آورید؟

این‌ها قلق‌های مخصوص کار است، برای طراحی و اجرای این طرح‌ها پایه ریاضی احتیاج است که بتوانید نقوش و طرح‌ها را تصور کنید.

_برای خلق هر یک از این تابلوها از ابتدای طراحی تا انتهای قاب‌بندی چقدر زمان می‌گذارید؟

هر اثر تقریبا سه ماه به طول می‌انجامد، البته ممکن است از وسط یک طرح، طرح بعدی به ذهنم برسد و اجرایی کنم. این کار به این ترتیب انجام می‌شود که ابتدا طراحی اولیه را در ذهن با مداد انجام می‌دهم و ذهنیاتم را روی کاغذ می‌آورم، پس از آن طرح روی قالب پیاده می‌شود، بعد ساب پورت‌هایی بر روی کار نصب می‌شود که شامل پایه‌هایی است که نخ‌ها حول محور آن گردش می‌‌کند. در مرحله بعد محاسبات ریاضی‌ای انجام می‌شود که کمک می‌کند تا طرح به مرحله اجرا درآید. سپس طرح به‌ وسیله نخ‌هایی که جنس آن از پلی‌استر پایین‌تری است، روی قالب اجرا می‌شود. از داروها و موادی برای تثبیت کار استفاده شده و در مرحله آخر طرح از قالب بیرون آورده، پرس و اتو می‌شود و در قاب قرار داده می‌شود.

_از محدودیت‌ها و مشکلات اجرای کارتان بگویید.

این کار محدودیت‌های خاص خود را دارد، مثلا شما در تحدب نمی‌توانید کار کنید و باید در تقعر کار کنید همچنین خط صاف هم در کار دیده نمی‌شود.

از سوی دیگر من فضا برای اجرای کار ندارم، تمام کارها در منزل شخصی من انجام می‌شد که دیگر جای خالی‌ای در آن نمانده است.

اگر فضایی برای اجرا و آموزش و... در اختیار داشتم، شاید زودتر این هنر را به بقیه آموزش داده بودم.

منبع