پیوندرقص لری با مراسم آیینی

با توجه به کتیبه‌های باستانی در ایذه و نهاوند و مراسم‌هایی چون «بارو طلو» در دره‌شهر و ... به روشنی می‌توان دریافت که رقص لری حاصل دعاها و مراسمات مذهبی اجداد باستانی لور بوده است.

 

رقص لوری (دس گرتن/ باختن/ بازی/ چوپی/ دسمال بازی) رقص در سرزمین لورستان (مناطق لرنشین) تحت نام های مختلف اما با یک سبک و بنیان نمایش داده می‌شود.

اگرچه فرهنگ‌شناسان و مردم شناسان مختلفتی چون جینو آلفرد درباره رقص لری و فلسفه ی آن مطالبی را ارائه کرده ند اما بی شک رقص لری را باید حاصل نبوغ فرهنگی و آیینی مردمان لرتبار دانست.

رقص لری حاصل دعاها و زندگی پر تلاتم انسان زاگرسی در طی عبور از دوره ها وهزارهای باستانی عمر فرهنگی خود است.

از برخی کتیبه های عیلامی ازجمله کتیبه‌ی کول فرح در ایذه کنونی و آثار بدست آمده از لرستان کنونی و شهر باستانی نهاوند (مربوط به هزاره های قبل از میلاد) به خوبی و روشنی هرچه تمام تر می توان دریافت که رقص لری حاصل دعاها و مراسمات مذهبی اجداد باستانی لور بوده است.در کتبه کول فرح ایذه مربوط به دوران عیلامیان پادشاه عیلامی درحال نیایش است و توده عام مردم نیز در پشت سرپادشاه در حال عبادت و نیایش دیده می شوند در این کتبیه عیلامی که بیانگر فرهنگ دعا و عبادت نزد عیلامیان باستان است عده ای نوازند با ساز و سرنا در حال نواختن آهنگ شادی (رقص) و عده ای نیز (در قسمت زیرین کتیبه) دست در دست هم و شانه به شانه ی هم در حال رقص چوپی و پایکوبی هستند.

همچنین مراسم قربانی کردن گاو در همین سنگ نگاره همراه با رقص وپایکوبی و نواختن آهنگ شادی توسط نوازندگان بخوبی بیانگر این است که رقص های لری بخش جدایی ناپذیر دعاها و نیایش های آیینی اجداد لر تباران (عیلامیان) بوده است که تا امروز نیز بخش زیادی ازآن حفظ شده است.

نکته ی جالبی که در این جا بیان آن خالی از لطف نیست این است که در اوستا همین آیین قربانی کردن گاو درحین مراسم دعا و نیاش همراه با ساز وسرنا و رقص وپایکوبی شرح داده شده است که آن را به آریائیان نسبت می دهند درحالی که تاریخ خلق این سنگ نگاره عیلامی بسیار کهنتر از زمان پدیدارشدن آریایی ها در تاریخ است.

در نزد لرهای شمالی (استان ایلام) مراسم مذهبی «بارو طلو» (باران طلب) یا دعای طلب باران که همراه بارقص و پایکوبی و نواختن سرنا هست قدمتی دیرین و همپای با تاریخ بشریت دارد که بی شک با رقص های آئینی و مذهبی عیلامیان در هنگام دعا پیوندی نا گسستنی دارد چراکه از نام خود این آیین پیداست که یک نوع دعای طلب باران است و همین طور آیین هلهله کوسه در نزد لرهای بختیاری نشان از این دارد که رقص و پایکوبی اجداد لرها بخش جدای ناپذیر دعا ونیاش ها در گه باستان بوده است.

در این اینجا برای درک بهتر فلسفه و تشریح رقص های لوری و ارتباط این رقص ها با دوران باستان (عیلامیان و کاسیان) به طور مختصر مراسم باشکوه وباستانی بارو طلو را شرح خواهیم داد.

این آیین کهن مذهبی که یک دعا برای آمدن باران است و شاکله ی اصلی آن رقص لوری (دو دسماله) است بخوبی گفته های ما را درباره رقص لوری و پیوند آن با تمدن های باستانی (عیلامیان وکاسیان) مستند می کند. نحوه ی اجرای این مراسم دعا و نیاش برای آمدن باران بدین شکل است که زنی خوش سیما و خوش قامت بر بلندای تپه ای می رود و سرنا نوازی در پایین دست او شروع به نواختن آهنگ (دو دسماله) می کند و گروهی از مردم نیز با دست زدن بانوی دسمال به دست رقصند را همراهی می کنند و الهه مقدس (بانوی رقصنده) دستمال های خود را درآسمان می چرخاند و پایکوبی می کند. صدای  دلنشین سرنا و سیمای زیبای الهه ی مقدس ابرها را از دور دست ها به حرکت در می آورد. ابرها در آسمان بر بالین الهه ی مقدس تجمع کرد و قصد پیوست به او را دارند اما بخاطر اینکه دست شان به الهه ی مقدس نمی رسد شروع به گریستن می کنند (باران)

دقت در این مراسم مذهبی نشان می دهد که چه پیوند ناگسستنی بین رقص های کهن لری با دعا ها مذهبی بوده و هست.

تصویر شماره یک: کتیبه کول فرح ایذه

 منبع  سرزمین جاوید  :  https://telegram.me/sarzaminjavid