نالی (۱۷۹۵-۱۸۵۵) با نام کامل ملا خدر شاویسی میکایلی شاعر و غزل سرای کرد است. وی در ادبیات کردی به غزلهای عاشقانه اش شناخته شده است. نقش وی از آن نظر در تاریخ ادبیات کردی برجسته است که از اولین کسانی بود که به گویش سورانی شعر سرود. در نزد کوردها حکم حافظ شیرازی را دارد.
پیچش سربند
گره خورده در گیسوان سیاهش
می‌درخشد در این
تاریکی روی چون ماهش
برکش از سر،
سربند ابریشمین
تا در افتد
خورشید و ماه، روشنای روشنایش
لب تو آب بقا
و من خضرم
بخشش تو
مهربانی و من سبزه‌ی نورََس
فرش زیر پایت
گل نرگس
سرافکنده است
از رخ شرمسارت
ترس دوزخ
فراق
دست من، دامن تو، روز قیا (قیامت)
“گیل”
اگر ترکی، “تعال” ار عرب
“بی”
اگر کوردی، و اگر پارسی “بیا”
*****
کوردی:
په‌چه‌یی په‌رچه‌می‌یو،
پرچی سیا
هه‌ر ده‌لیی
مانگه شه‌وه کولمی تیا
لاده ده‌سروکه‌یی
هه‌وری له جه‌بین
ده‌رکه‌وی شه‌مس
و قه‌مه‌ر، نور ضیا
لیوی تو ئاوی
به‌قا، من خضرم
فه‌یضی تو ره‌حمه‌ت
و من سه‌وزه گیا
فه‌رشی که‌ففی
به‌ری پیته نه‌رگس
سه‌ری
داخستووه وه‌ک چاوی حه‌یا
مه‌خمه‌ره
هاوییه‌یی هه‌ولی فیراق
ده‌ستی من
دامه‌نی تو روژی قیا
“گیل”
ئه‌گه‌ر تورکی، “تعال” ئه‌ر عه‌ره‌بی
“بی”
ئه‌گه‌ر کوردی، ئه‌گه‌ر فورسی “بیا”
*****
می‌پیچد در
گوش
بر سر هر کوی
و برزنی
نفیر جنگ و ویرانی
سودا بسر را
چه باک اما
از این غوغا و تشویش
فرمانی به مژه‌ی مستش
چست و چابک
تیری خدنگ و
تیز در ترکشش
تیری فرو
رفته بر دل شوریده‌ام
چرخ کژ گردون
هم راست و هم چپش دون
در مرگ و نیستی بی‌رقیب
دروغی بر این شوره‌زار جنون
و دریغا نیکی
را مجالی هرگز
گفتم: مکن شرحه شرحه‌ام، مرهم دردهای ناعلاجم
گفت: سوگند به آن‌که ابرمند هستی است، دلم شعله‌ور از داغ تست
زاهد! مکن
منع دل، گل چه سود تو
تفو بر تو ای
غافل پشیز پرست
نالی، لاف از
نهال باریک اندام خود مزن
هرچند سرو
سهی‌یی بی‌همتاست
************************
کوردی:
************************
بیستم له هه‌موو
لایه مه‌یلی شه‌ر و ده‌عوایه
سه‌ودا له سه‌رمدایه،
باکم چ له غه‌وغایه
فه‌رموی به
مژه‌ی مه‌ستی، ئازانه‌و و ته‌رده‌ستی
ساده‌ی له دلی
سستی، تیری، به ته‌مه‌ننایه
چه‌رخی چه‌پی
گه‌ردوونه، راست و چه‌پی چه‌ند دوونه
بی چاکه چ بی‌چونه،
راستی له چه‌پی نایه
پیم گوت: مه‌که
چاک چاکم، پیش خزمه‌تی زور چاکم…
فه‌رموی: به
سه‌ری کاکم، داغت له دلمدایه!…
زاهید! مه‌که
مه‌نعی دل، بو تو نییه سودی گول
خاکت به‌سه‌ر
ئه‌ی غافل! که‌وتوویه چ سه‌ودایه؟!
“نالی”
مه‌که وه‌صفی تو -باریکه نمامی تو-
مه‌علوومه که
سه‌روی تو بی میثله له دونیایه