آئین های آب: اردبیل ، چشمه باشی

 سنت زیبای عبور از آب و سپردن آرزو به آب، از آئین های زیبا و دیرینه اردبیلی‌هاست .

رودخانه زیبای بالیقلی چای، در میان مه و آب

Photo, @TISHINEH

اردبیل سرشار از آئین‌های نوروزی بوده که بسیاری از این آداب و رسوم در حال فراموشی است، یکی از آئین‌ها "نو اوستی" یا سرچشمه رفتن است که یک روز بعد از چهارشنبه آخر سال با حضور زنان و دختران دم بخت در کنار رودخانه‌ها و چشمه‌ها برگزار می‌شود.

به گزارش خبرنگار مهر، آئین " نو اوستی" یا " چشمه باشی" یا سر چشمه رفتن یکی از سنن قدیمی استان اردبیل است که صبح روز بعد از چهارشنبه سوری اجرا می‌شود.

در این مراسم بانوان با در دست گرفتن جارو، قیچی و کوزه در کنار آب‌های روان و اغلب رودهای جاری حاضر شده و آرزو‌های خود را در قالب مراسمات متنوعی به آب روان می‌سپارند. اجرای این مراسم بیشتر توسط دختران جوان و نوجوان و با شور و هیجان خاصی بوده و در عین حال در برخی مواقع مردان نیز در انجام این سنت حاضر می‌شوند.

گروهی بر این باورند که آب‌ها در این روز از نو متولد می‌شوند. زنان کوزه‌های کهنه ای را که سال گذشته از آن استفاده می‌کردند شکسته و کوزه‌های تازه تهیه کرده و پر از آب می‌کنند. آب کوزه به چهار گوشه خانه ریخته می‌شود تا با این عمل کهنگی‌ها از زندگی دور شود.

کدورتی که از دل جارو می‌شود 

یکی از بانوان اردبیلی حاضر در آئین در گفتگو با خبرنگار مهر مهمترین بخش این مراسم را جارو کردن آب عنوان کرد و گفت: جارو کردن آب نماد جارو کردن کدورت و ناپاکی‌ها از دل است. سارا رستگار اضافه کرد: زنان صبح زود جارو ...مشاهده کامل متن به دست در کنار آب‌های روان حاضر می‌سوند تا قبل از تحویل سال تمامی کدورت و تلخکامی‌ها را جارو کرده و به دست آب‌ها بسپارند.

قیچی کردن دشمنی‌های یک ساله

وی با اشاره به نماد قیچی در این مراسم سنتی افزود: زنان آب را به نماد قیچی کردن دشمنی ها، قیچی می‌کنند. این شهروند از رسومی سخن می‌گوید که اساس آماده سازی روح و جان برای تحویل سال نو و آغاز سالی متفاوت است. سالی که قرار است کوتاهی ها، دشمنی‌ها و تلخکامی‌های سال قبل را در خود جای ندهد.یکی دیگر از بانوان در حالی که سبزه‌های نورس را قیچی می‌کند، معتقد است قیچی کردن عهد بستن با طبیعت و همسویی با پاکی آن است.

هفت بار طی کردن عرض پاکی‌ها مراسم چشمه باشی نقطه طلایی دیگری نیز دارد و آن طی کردن عرض رودخانه به تعداد هفت بار است. محمدی تاکید دارد که هفت بار عبور به منزله الهام گرفتن از طبیعت پاک و آب روان است. وی با بیان اینکه در باورها و عقاید تمام ملل آب نماد باروری، حیات است، تصریح کرد: زنان نیروهای طبیعت را برای آغاز دوباره سالی جدید به خدمت می‌گیرند. این بانوی اردبیلی با اشاره به علت عبور به تعداد هفت بار از روی رودخانه عنوان کرد: این گذر هفت باره قرار است زیبایی، نشاط، امید و نیروی مقابله با بالا و پایین‌های زندگی را به بانوان بیاموزد.

هفت سنگ به نماد هفت درد

در بخشی از این مراسم زنان تکه سنگ هایی را جمع آوری و به آب پرتاب می‌کنند. این حرکت نیز از دوری و ترک دردهای زندگی است. علاوه بر این هفت سنگ به نماد تقدس عدد هفت به همراه آرزوی فرد به آب انداخته می‌شود. عبور از رودخانه از دیگر رسومات این آئین بود، چنانچه جابجای رودخانه بالخلی چای بستر لنگه کفش هایی است که قرار است درد و بلا و خستگی یک سال را با خود به آب بسپارد. این مراسم از آئین‌های کهن و قدیمی مردمان اردبیل محسوب می‌شود که رو به فراموشی بود.

این آئین طی سال‌های اخیر در کنار رودخانه بالخلی چای اردبیل و پل تاریخی "یدی گوز" هفت چشمه برگزار می‌شود، که در این سنت بانوان با زمزمه اشعار نوروزی سه یا هفت بار از روی آب می‌پرند و برای خود، خانواده هایشان و بیماران آرزوی سلامتی می‌کنند.

ای آب روان، حاجت برسان

"بالخلی چای" بزرگترین رود جاری در طول شهر اردبیل امروز شاهد دعاهایی بود که برای حاجت‌های رنگارنگ تلاوت می‌شد. برکت و پاکی آب به دعاهای بانوان گره می‌خورد و هر از گاهی آرزویی در کاغذ نوشته شده و روانه آب می‌شود. "سلام ای آب روان، نه آخی سان روان روان، ور حاجتمی یا صاحب الزمان" یکی از دعاهای این آئین قدیمی است که امروز بر زبان بسیاری از زنان و دختران اردبیلی جاری شد. بانوان کوزه‌های خود را از آب پر می‌کنند تا چهار گوشه خانه را معطر به پاکی و سلامت کنند. آب متبرک می‌شود به دعاها و آرزو هایی که امید می‌رود تا پایان سال بعد برآورده شده باشد.

اینجا جشن آغاز سال نو است. جشنی که با هزاران هزار آرزو و با تمنایی برای پاکسازی دل‌ها همراه شده است.

برگرفته از : منبع

 ساوالان خبر:  بیشتر