ادبیات عرب : نماد آب در شعر ادونیس

"در این گفتار آب شامل دریا و توفان و باران نیز می شود این عنصر با نوید ادونیس در مورد پاکی و پاکسازی دنیا و زمین از آلودگیها ارتباط دارد و این پاکسازی تنها با توفان میسر خواهد بود. بنابراین توفان نمادی دو گانه است: از سویی نماینده خشم خداوند بر بشر و نیز  نماینده خشم شاعر بر هم میهنانش به دلیل تن دادنشان به خواری و ذلت است.  بنابراین آنها نیز همچون کسانی که از فرمان خدا و نوح سر پیچی کردند، کافر شدند و مستحق توفان. از سوی دیگر توفان نماد زندگی دوباره ای است که طراوت اولیه زمین را به آن بازگردانید. لذا ادونیس می پرسد:

هل یغسل الطوفان ارض القشور 2

   و در جایی دیگر البته در همین مضمون خطاب به باران چنین می گوید:

و انت ایها المطر الذی یغسل

الانقاض و الخراب

ایها المطر الذی یغسل الجیف

ترفق و اغسل تاریخ شعبی 3

   می بینیم که ادونیس از آب( باران) می خواهد علاوه بر شستشوی ویرانه ها و مردارها و آلودگیها، تاریخ ملتش را نیز بشوید چرا که این تاریخ  نیز از نگاه شاعر پر از رنگ و عار و در واقع آلودگی معنوی است. او نجات را از آب جستجو می کند و نجات دهنده را از دریا بیرون می آورد:

...اسمر طالع من البحر 4

آب سمبل حرکت و جوشش است چرا که روان بودن از مهمترین ویژگیهای آب است. موج هیچگاه از خرامیدن باز نمی ایستد حتی وقتی به ساحل می رسد با برخورد به آن دوباره به دریا باز می گردد. آب با ریزش (به صورت قطرات باران) بر روی پوسته زمین متوقف نمی شود بلکه به عمق آن فرو می رود  و مثل نفوذ اوریوس به جهان خدایان مرگ به دنیای پایین و عمیق نفوذ می کند. آب در اساطیر مصریان باستان منشاء و زادگاه آتش و عنصری است که دلالت نمادین  اسطورهء ادونیس که شاعر ما خود را به آن ملقب کرده است با آن ارتباط دارد.

پاورقی:

2- الاعمال الشعریه، ج 1،  ص321 . ترجمه : آیا توفان، زمین پوسته ها را می شوید.

3- همان

(ترجمه: و تو ای بارانی که ویرانه ها و خرابیها را می شویی. ای بارانی که مردارها را می شویی، مهربانی کن و تاریخ ملتم را نیز بشوی.)

4- همان مرجع

ترجمه: منجی گندمگونی که از دریا سر بر می آورد

صفحه 84

عرب، عباس (1383) ادونیس در عرصه شعر و نقد معاصر عرب، دانشگاه فردوسی مشهد